રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (આરબીઆઈ)એ ફરી એકવાર બેંકો દ્વારા વીમા જેવા નાણાકીય ઉત્પાદનોના ખોટા વેચાણ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. આ સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે માર્ગદર્શિકા બનાવવાનું વિચારી રહી છે. રિઝર્વ બેંકના ડેપ્યુટી ગવર્નર એમ. રાજેશ્વર રાવે સોમવારે જણાવ્યું હતું કે, ખોટા વેચાણથી ઓછી આવક ધરાવતા પરિવારોનો યોજનાઓમાં વિશ્વાસ ઘટી શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે તેમના માટે યોગ્ય અને જરૂરી ઉત્પાદનોની અવગણના કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે આરબીઆઈ વિચારી રહી છે કે નાણાકીય ઉત્પાદનો અને સેવાઓના ખોટા વેચાણને રોકવા માટે નિયમો બનાવવા જરૂરી છે.

આરબીઆઈએ અગાઉ પણ બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ દ્વારા નાણાકીય ઉત્પાદનોના ખોટા વેચાણ પર ઘણી વખત ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. આરબીઆઈ ખાસ કરીને વરિષ્ઠ નાગરિકો અને ઓછા નાણાકીય જ્ઞાન ધરાવતા લોકોને જટિલ અથવા બિનજરૂરી રોકાણ ઉત્પાદનો વેચવા અંગે ચિંતિત છે, જે સામાન્ય રીતે ફિક્સ ડિપોઝિટ અથવા વીમાના નામે વેચવામાં આવે છે.

રાવે મુંબઈમાં નાણાકીય સમાવેશ પર એક કાર્યક્રમમાં કહ્યું કે માઇક્રો ફાઇનાન્સ ક્ષેત્ર વધુ પડતું દેવું, ઊંચા વ્યાજ દર અને કડક વસૂલાત પ્રથાઓ જેવા ઘણા પડકારોનો સામનો કરે છે. તાજેતરના મહિનાઓમાં માઇક્રો ફાઇનાન્સ લોન પરના વ્યાજ દરમાં થોડો ઘટાડો થયો છે, પરંતુ કેટલાક સ્થળોએ ઊંચા વ્યાજ દર અને ઊંચા નફાનો ટ્રેન્ડ ચાલુ છે. કેટલાક માઇક્રો ફાઇનાન્સ ધિરાણકર્તાઓ ખૂબ ઊંચા વ્યાજ વસૂલ કરી રહ્યા છે, ભલે તેમની પાસે સસ્તા ભંડોળનો વિકલ્પ હોય. આ અન્યાયી છે.

રાવે ધિરાણ આપતી બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓને અપીલ કરી કે તેઓ માઇક્રો ફાઇનાન્સને ફક્ત ઉચ્ચ નફાનો વ્યવસાય ન ગણે, પરંતુ તેને સંવેદનશીલ અને વિકાસશીલ દ્રષ્ટિકોણથી જુએ. તેમણે કહ્યું કે માઇક્રો ફાઇનાન્સ સંસ્થાઓ સામાન્ય રીતે પરંપરાગત બેંકો કરતાં વધુ વ્યાજ દર (20 ટકા થી 28 ટકા પ્રતિ વર્ષ) વસૂલ કરે છે, જે ચિંતાનો વિષય છે. તે જ સમયે, નાણાકીય સંસ્થાઓ કહે છે કે દૂરના વિસ્તારોમાં ખર્ચ અને જોખમને કારણે આ દર ઊંચા છે.

રાવે કહ્યું કે તાજેતરના સમયમાં, ઊંચા વ્યાજ દર અને કડક વસૂલાતને કારણે માઇક્રો ફાઇનાન્સ ક્ષેત્રમાં ઘણી દુ:ખદ ઘટનાઓ બની છે. તેમણે તમામ હિસ્સેદારોને આવી સમસ્યાઓને અગાઉથી અટકાવવા અપીલ કરી. તેમણે ધિરાણકર્તાઓને વસૂલાતમાં અનૈતિક પદ્ધતિઓ ન અપનાવવા અને જવાબદાર અને ટકાઉ રીતે નાણાકીય સેવાઓ પૂરી પાડવા વિનંતી કરી. રાવે કહ્યું કે માઇક્રો ફાઇનાન્સ મોડેલ મજબૂત હોઈ શકે છે, પરંતુ તેના માળખામાં ખામીઓ અને પ્રોત્સાહન યોજનાઓને કારણે ગ્રાહકોને નુકસાન થઈ શકે છે. મોડેલ પર પુનર્વિચાર કરવાની જરૂર છે.